Gizem
Pfizer-BioNTech firmasının Covid-19 için geliştirdiği aşı bu günlerde uygulanmaya başladı. İngiltere’de aşının uygulandığı iki hemşirede aşı sonrası alerjik reaksiyon gelişmesi üzerine, aşının alerjik etkileri merak konusu oldu. Covid-19 aşısı alerjik bünyelerde uygulanabilir mi? sorusunu uzmanlara sorduk…
Covid-19 virüsü için aşı uygulamaları başladı. Aşılanan kişilerin vücutlarında aşı sonrası yaşanan gelişmeler de yakından takip ediliyor. Bazı hastalarda gelişen alerjik reaksiyonlar ise Covid-19 aşısı alerjik bünyelerde uygulanabilir mi? sorusunu akıllara getiriyor. Alerji ve Astım Derneği Başkanı Prof. Dr. Ahmet Akçay bu konuda merak edilen soruları yanıtlıyor:
Koronavirüs aşılarında alerji riski nedir?
Normalde aşılara karşı alerji riski oldukça düşüktür. Bir milyon dozda 1.31 oranında alerjik şok gelişme riski olduğu bildirilmektedir. İlaçlara, besinlere, solunum alerjilerine ve latekse karşı alerjisi olanların bu aşıya karşı alerjik reaksiyon geliştirme riskinin, alerjisi olmayanlardan daha fazla olmadığı bildirilmiştir. Bu nedenle aşının fayda ve zararlarının birlikte değerlendirilmesi önem taşıyor.
Covid-19 Aşıları Nasıl Bir Ortamda Yapılmalı?
Aşının yapılacağı ortamın, alerjik şok gelişmesi durumunda müdahale edilebilecek şekilde olması çok önemlidir. Herhangi bir alerjik reaksiyonun gelişmesi ihtimaline karşı, aşı yapılan kişinin 30 dakika süreyle ilgili sağlık kurumundan ayrılmaması önerilmektedir. Alerjik reaksiyonun tedavisinde ilk yapılması gereken adrenalin uygulanması olduğu için alerjik şok riskine karşı adrenalinin hazır olması gereklidir.
Pfizer-BioNTech Aşısında Alerji Yapan Madde Nedir?
Pfizer-BioNTech COVID-19 aşısına bağlı anafilaksiye, aşı içindeki polietilen glikol (PEG) maddesinin (makrogol) neden olduğu bildirilmiştir. Bu nedenle bu aşı, polietilen glikole karşı ciddi bir alerjik reaksiyon geçmişi olduğu bilinen kişilere uygulanmamalıdır.
Koronavirüs Aşısı Kimler İçin Alerji Riski Taşır?
Daha önce ilaç ve gıda katkı maddelerine karşı alerji gelişenlerde, bu alerjilerin nedeni PEG maddesine bağlı olduğu tespit edilmişse, bu aşıya karşı risk yüksektir. Bu nedenle şüpheli durumlarda PEG alerjisi açısından alerji testlerinin yapılması faydalı olacaktır.
Polietilen glikoller (PEG’ler) veya makrogol nedir?
Polietilen glikoller (PEG’ler) veya makrogoller birçok üründe ve ilaçlarda yaygın olarak kullanılan maddedir. Tıbbi ürünlerde (yara sargıları ve hidrojeller), ev ürünlerinde (deterjanlar ve cilalar), gıda ürünlerinde (gıda takviyeleri için koruyucu maddeler) ve suda çözünür özelliklerinden dolayı kozmetik ürünlerde kullanılmaktadır. İlaçlarda bulunabilen PEG maddeleri alerjik reaksiyonlara neden olabilmektedir. Çok bilindik ve sık kullanılan ilaçların içinde bile PEG maddesi bulunmaktadır.
PEG alerjisi Belirtileri Nelerdir?
PEG alerjisinin belirtileri hafif alerjik reaksiyonlardan alerjik şoka kadar farklı belirtilerle kendini göstermektedir.
Alerjik Şokun Belirtileri
- Solunum: Boğulma hissi, stridor (nefes alırken tiz ses), nefes darlığı, hırıltı, öksürük,
- Mide bağırsak: Mide bulantısı, kusma, ishal, karın ağrısı,
- Kalp ve damarlar: Baş dönmesi, bayılma, taşikardi (anormal derecede hızlı kalp atışı), hipotansiyon (anormal derecede düşük kan basıncı),
- Deri/mukoza: Vücutta yaygın kurdeşen, kaşıntı veya dudak, yüz, boğazda şişme görülmesi
Bu 4 grubun belirtilerinden herhangi birinin aşı uygulanmasından sonra görülmesi durumunda derhal yatar pozisyonda ve ayakların altına yastık koyarak adrenalin enjeksiyonu yapılması hayat kurtarıcı olacaktır.
Hafif alerji belirtileri alerjik şokun habercisi olabilir
Aaşı yapıldıktan sonra 30 dakika içinde gelişen burun kaşınması, nezlenin gelişmesi veya hafif bir kurdeşenin gelişmesi, ağız ve dudakta kaşınma, karın ağrısı ve hafif kusma gibi belirtilerin de alerjik şokun belirtileri olduğu bilinmelidir. Aşıdan sonra bu belirtilerin görülmesi durumunda da hızla gerekli tedavi verilmesi ve özellikle PEG içermeyen acil müdahale ilaçları verilmesi ve gerektiğinde adrenalin tedavisinin vakit geçirmeden yapılması ölümcül reaksiyonları önleyecektir.
Tedavi Nasıl Yapılır?
PEG alerjisi içeren ilaçlardan kaçınmak gerekir. Özellikle alerjiye neden olan PEG maddesinin miktarı ve molekül ağırlığı belirlenmeli ve buna göre kaçınılması gereken ilaç listesi belirlenmelidir. Alerjik şok sırasında kullanılan bazı ilaçlarda bile PEG maddesi bulunabildiği için acil müdahalenin PEG içermeyen ilaçlarla yapılması çok önemli olmaktadır.
Alerjik hastalığı olanlar Covid-19 Aşısı Olabilir mi?
Yiyeceklere, hayvanlara, böceklere, latekse ve diğer yaygın alerjilere alerjisi olan kişiler aşılanabilir. İlaç alerjisi veya daha önceden bir başka aşıya karşı alerji gelişenlerde dikkatli olunmalıdır. Özellikle geçmişteki alerjilerin PEG maddesine bağlı olup olmadığı çok dikkatli araştırılmalıdır. Gıda katlı maddesine bağlı alerjisi olanlarda PEG alerjisi açısından dikkatli bir değerlendirme yapılması da önemlidir.
